دسترسی ها

به گزارش افق نو آران و بیدگل؛ شهریور ۱۳۲۰، یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخ معاصر ایران رقم خورد. زمانی که رضاخان پهلوی، بنیان‌گذار سلسله پهلوی، در اوج بحران جنگ جهانی دوم و در شرایطی که کشور در معرض هجوم نیروهای متفقین قرار داشت، بدون هیچ مقاومتی ایران را ترک کرد. این اقدام ناگهانی، موجی از شوک، ناامیدی و خشم را در دل میلیون‌ها ایرانی برانگیخت و راه را برای اشغال کشور توسط بیگانگان هموار ساخت.

برای بررسی ابعاد این رویداد و تأثیرات آن بر تاریخ معاصر ایران، با محمد مهدی فخره، فعال رسانه‌ای گفتگو کردیم. او در این مصاحبه به تحلیل علل فرار رضاخان، تبعات اشغال ایران و مشکلات ناشی از ضعف حکومت پهلوی پرداخته است که به شرح زیر می باشد:

افق نو: آقای فخره، فرار رضاخان در شهریور ۱۳۲۰ به عنوان یکی از مهم‌ترین اتفاقات تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود. ارزیابی شما از این حادثه چیست؟

محمد مهدی فخره: فرار رضاخان نمادی از ضعف و بی‌کفایتی حکومت پهلوی بود. در شرایطی که ایران در معرض تهدیدات خارجی قرار داشت، به ویژه در دوران جنگ جهانی دوم که متفقین وارد خاک کشور شده بودند، او بدون هیچ مقاومتی ایران را ترک کرد. این عمل نه تنها یک اشتباه استراتژیک بود، بلکه به نوعی خیانت به ملت ایران محسوب می‌شود. فرار او درهای کشور را به روی متجاوزان گشود و منابع حیاتی کشور، به‌ویژه نفت، را به دست بیگانگان سپرد.

افق نو: به نظر شما دلیل این ضعف و بی‌کفایتی در حکومت پهلوی چه بود؟

محمد مهدی فخره: حکومت پهلوی در بسیاری از دوران خود به نوعی وابستگی شدید به کشورهای غربی داشت. به خصوص در زمان رضاخان، نظام سلطنتی ایران بیشتر از آنکه به دنبال مصالح داخلی کشور باشد، به تقلید کورکورانه از غرب پرداخت. این غرب‌زدگی به حدی بود که حتی در زمینه‌هایی مانند علم و دانشگاه نیز نتواستند تصمیمات درستی بگیرند. در حالی که در غرب به علم و دانشگاه اهمیت داده می‌شد، در ایران هیچ حمایت قابل توجهی از این بخش‌ها نمی‌شد. در عوض، به مسائلی مانند پوشش آزاد و فسادهایی که در غرب وجود داشت، توجه می‌کردند.

افق نو: این وابستگی به غرب چه پیامدهایی برای کشور داشت؟

محمد مهدی فخره: یکی از مهم‌ترین پیامدها، اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم بود. ایران به عنوان یک کشور با منابع نفتی غنی، تحت کنترل مستقیم و غیرمستقیم کشورهای بیگانه قرار گرفت. نفت ایران که می‌توانست به عنوان یک منبع درآمدی برای پیشرفت کشور استفاده شود، به ابزاری برای تأمین منافع بیگانگان تبدیل شد.

افق نو: در این بحران، نقش مقامات حکومت پهلوی چگونه بود؟

محمد مهدی فخره: آنچه که از فرار رضاخان حتی شرم‌آورتر بود، خیانت برخی مقامات بلندپایه حکومت پهلوی به کشور بود. بسیاری از مسئولین در ازای دریافت رشوه، نه تنها از منافع ملی ایران دفاع نکردند، بلکه آثار باستانی و منابع ملی کشور را به بیگانگان فروختند. در بسیاری از قراردادها، به نفع کشورهای خارجی عمل می‌کردند و این امر باعث شد که کشور در برابر دشمنان ضعیف‌تر شود.

افق نو: با توجه به این رویداد تاریخی، آیا می‌توان از آن درسی گرفت؟

محمد مهدی فخره: قطعاً. فرار رضاخان و اشغال ایران باید برای ما یک عبرت باشد. امروز ایران با تهدیدات مختلف داخلی و خارجی روبه‌رو است و باید از این تجربیات درس بگیریم. عزت، استقلال و آزادی تنها از طریق مقاومت، اتحاد ملی و شجاعت به دست می‌آید. ما نباید اجازه دهیم که ضعف‌ها و خیانت‌ها دوباره سرنوشت کشور را رقم بزنند. برای حفظ استقلال و آزادی، همواره باید هوشیار باشیم و از تاریخ عبرت بگیریم.